Mükemmeliyetçilik, kişinin hata yapmaması gerektiğine inanması ve kendisinden gerçek dışı ve üst düzey performans beklemesi olarak tanımlanabilmektedir. Kişinin bu beklentisinin altında değersizlik ve yetersizlik duygusu bulunabilirken kişi kusurlu olduğu düşüncesini ortadan kaldırmak için başkalarının onayına ve başarılı olmaya ihtiyaç duyabilmektedir. Bu kişilerin düşünce yapıları, kusurlarını kapatmak için aşırı kontrol içeren davranışlara sebep olabilmektedir. Mükemmeliyetçilerin davranışlarının altında derin bir beğenilme, kabul görülme dürtüsü olabilmektedir. Çünkü kendi öz değerlerini başarılarına bağlama eğilimindedirler.
Mükemmeliyetçi kişilerin hedefe yönelik yüksek motivasyona sahip olması ve başarıya ulaşabilecek adımlar atması olumlu özellikleri arasındadır. Buna karşılık mükemmeliyetçiliğin olumsuz getirileri arasında depresyon ve kaygı olduğuna yönelik kanıtlar bulunmaktadır. Kaygı dışında genel başarısızlık, suçluluk, kararsızlık ve erteleme davranışı gibi sorunlar ortaya çıkarken günlük yaşamda meydana gelen negatif duyguları da tetikleyebilmektedir. Bir işi yapabilme kapasitelerine karşı olumsuz inançları bir işi sürekli erteleme eğilimlerini arttırabilmektedir. Mükemmeliyetçi kişiler, koydukları gerçek dışı standartlara erişebilmek için
kendilerini devamlı olarak değerlendirmektedirler.
Mükemmeliyetçilik 3 boyuta ayrılmaktadır;
1. Kendi Odaklı Mükemmeliyetçilik,
2. Başkaları Odaklı Mükemmeliyetçilik
3. Sosyal Odaklı Mükemmeliyetçilik
Kendi odaklı mükemmeliyetçilikte; kişi kendisi için yüksek hedefler belirler ve güçlü yanlarını yoğun olarak eleştirir. Planların uygulanmasındaki kusur ve başarısızlıklar üzerinde çok fazla düşünürler. Dolayısıyla, mükemmeliyetçiliğin bu boyutu kaygıyı yoğun şekilde barındırmaktadır. Başkaları odaklı mükemmeliyetçilik; başkalarına yönelik aşırı ve yüksek beklentiler ve diğerlerini aşağılama eğilimi olarak ifade edilmektedir. Sosyal odaklı mükemmeliyetçilik ise diğerleri tarafından oluşturulan hedefler ve beklentileri karşılamaya yönelik aşırı çaba ve onay ihtiyacı olarak tanımlamaktadır.
İnsanın mükemmel iş çıkarma çabası elbette ki iyi bir şey olarak görülmektedir. Ancak mükemmeliyetçi insanlar kusur kabul etmeyecek kadar kendilerine acımasız davranabilmekte, karşılaştıkları bir güçlük sebebiyle diğer iyi yönlerini görmezden gelip kendilerine acımasız davranabilmektedirler. Başarısız olmak negatif bir olgu olarak algılansa da başarılı olmak için yeni denemelere kapı açabilmektedir.
KAYNAKÇA
Adler, A. (2004). Yaşamın anlam ve amacı, (Çev. Kamuran Şipal) (7. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
Allport, G. (1955). Becoming: Basic Considerations for a Psychology of Personality. New Haven: Yale University Press.
Bal, U., Çakmak, S., & Uğuz, Ş. (2013). Anksiyete bozukluklarında cinsiyete göre semptom farklılıkları. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 441-459.
Morgan, C.T. (2004). Psikolojiye Giriş. (Çev. Hüsnü Arıcı ve Diğerleri). Ankara: Hacettepe. Pacht, A.R. (1984). Reflections on Perfectionism. American Psychologist, 39, 386-390.
Parker, W. D. (2002). Perfectionism and adjustment in gifted children. In G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: The my, research, and treatment (s. 133-148). American
Psychological Association.
Rapee RM, Heimberg RG (1997): A cognitive-behavioral model of anxiety in social phobia. Behavioral Research Therapy, 35, 741–756.
Rimm, S. (2007). What's wrong with perfect? clinical perspectives on perfectionism and underachievement. Gifted Education International, 23, 246-253.